Ulusal İstatistik Ofisi’nin verilerine göre yalnızca enerji ve benzin fiyatları değil, ikinci el araba ve restoran fiyatları da artış gösterdi.
Enflasyon, Covid-19 önlemlerinin sona ermesinden ve ekonominin tekrar açılmasından bu yana keskin bir şekilde arttı.
İngiltere Merkez Bankası, artan fiyatları durdurmak için önümüzdeki aylarda faiz arttırmak zorunda kalabileceğini söylüyor. Ekim ayında Merkez Bankası’nın yüzde 2’lik hedefi neredeyse ikiye katlandı.
Önceki ay yıllık enflasyon yüzde 3,1 seviyesindeydi.
Hangi ürünler pahalanıyor?
İngiltere’de enerji piyasasını düzenleyen kurum Ofgem’in geçtiğimiz ay gaz ve elektrikteki tavan fiyatı arttırmasından sonra ev enerji faturaları enflasyonu en çok tırmandıran etkenlerden oldu. Gaz faturaları geçen yıldan bu yana yüzde 28,1 ve elektrik yüzde 18,8’lik artış gösterdi.
Petrolün litresi de küresel artışın etkisiyle 25,4 peni artışla 1,38 sterline çıktı. Bu, Eylül 2012’de beri görülen en yüksek fiyat. İkinci el araç fiyatları ise Nisan’dan bu yana yüzde 27,4 arttı. Bunda küresel çip sıkıntısından kaynaklanan yeni araba üretimindeki azalma da rol oynuyor.
Ayrıca otel konaklaması, ulaşım, giyim, ev alışverişi ve hammadde fiyatları da pahalandı. BBC Ekonomi Muhabiri Andy Verity enerji fiyatlarındaki artışın, evlerde ısınmayı zorlaştırırken insanları da yalıtım yapmaya sevk edebileceği için çevre için faydalı olabileceğini söylüyor.
Fiyatlar neden artıyor?
Fiyat artışına neden olan birkaç etken sıralayabiliriz: Gaz ve petrol talebi küresel olarak enerji fiyatlarını artırıyor. Enerji fiyatlarındaki artış da müşterilere ekstra masraf; ev ve işyerlerinde de daha yüksek faturalar olarak yansıyor.
İnşaat malzemesi ve bilgisayar çipi de dahil pek çok üründe kıtlık yaşanması tedarik problemlerine yok açıyor ve bu da fiyatları artırıyor.
Hükümet pandemi süresince işyerlerini destekledi. Vergi indiriminin de dahil olduğu bu yardımlar son erdi. İşyerleri kamyon sürücüsü ve personel bulmakta güçlük çekiyor, bu nedenle maaşları arttırmak zorunda kalıyor. Bu artış da müşteriye yansıtılıyor. Pandemi ve Brexit buna sebep olan faktörlerden.
Bu ne zaman sona erebilir?
İngiltere Merkez Bankası Başkanı Andrew Bailey bu aybaşında artan fiyatlardan dolayı özür dileyerek enflasyonun tekrar düşmeden önce yüzde 5’e kadar yükselebileceği konusunda uyarıda bulundu.
Faiz oranlarını belirleyen İngiltere Merkez Bankası Para Politikası Kurulu’nun eski üyelerinden John Gieve, Ekim ayındaki yüksek enflasyon rakamlarının kısa sürede düşmeyebileceğini söyledi:
“Merkez Bankası ve analistler enflasyonun Nisan’a kadar yükselmesini ve yılın geri kalanında da hedeflerin üzerinde seyretmesini öngörüyor.”
Siyasetçiler ne dedi?
Maliye Bakanı Rishi Sunak, dünyada pek çok ülkenin pandemi önlemlerinden çıkış sürecinde yüksek enflasyonla karşılaştığını söyledi.
“Hayat pahalılığının insanları etkilediğini biliyoruz” diyen Sunak’a yanıt veren İşçi Partisi’nin maliyeden sorumlu kıdemli milletvekili Rachel Reeves, enflasyonun her haneye bin sterlinden daha fazla karar vereceğini belirtti:
“Hükümet harekete geçmek yerine topu ‘küresel sorunlara’ atıyor, bizi yüksek vergi ve düşük büyüme tuzağına çekiyor.”
Diğer ülkelerde enflasyon ne durumda?
Dünya genelinde pek çok ülke son yıllarda görülmemiş enflasyon oranlarıyla karşı karşıya. ABD’de Ekim’deki yıllık enflasyon son 30 yılın en yüksek oranı olan yüzde 6,2’ye yükseldi.
Euro bölgesindeki enflasyon da 2008’den bu yana en yüksek seviye olan yüzde 4,1’e çıktı. Aynı enflasyon oranına ulaşan Kanada için ise bu, son 18 yılın en yüksek oranı.
Türkiye’de de enflasyon yüzde 20’ye yaklaşarak hedeflerin çok üzerine yükseldi. TÜİK ve Merkez Bankası’nın sitelerinde 2005’e kadar geri giden yıllık enflasyon verilerine göre o tarihten bu yana enflasyonun daha yüksek olduğu tek dönem, Eylül 2018 – Ocak 2019 arasıydı.
Kaynak: BBC
