Berlin halkı, yapılan referandumda Alman başkentinde aşırı yükselen kiraları frenlemek için Berlin belediyesinin şirket sahiplerinden milyarlarca değerindeki yaklaşık 240.000 daireyi kamulaştırması yönünde oy kullandı.
Alman haber ajansı DPA’nın pazartesi günü bildirdiğine göre, pazar günkü referandum sayımı, seçmenlerin %56,4’ünün kamulaştırma önlemini desteklediğini, %39’unun karşı çıktığını gösterdi. Bağlayıcı olmayan referandum, kurumsal ev sahiplerini kamulaştırmayı düşünmeye zorluyor. Teklif, Berlin’de kiralık dairelerin yaklaşık %15’ini etkileyecek.
İngiltere’de kiralar neden yüksek?
1980’lerden sonra eski başbakan Margaret Thatcher’ın getirdiği kanunla belediyeye ait evlerde yaşayanlar evlerini satın alabildi. Fakat elde edilen gelirlerle yeni ev yapılmadı.
2000 yıllarından sonra paranın nerden geldiği sorulmadan başta Mayfair ve sonradan West End bölgesindeki evler Rus ve Asyalı iş insanlarına satıldı. Araplar petrol gelirlerini ortalama senelik %10 kar bırakan İngiliz emlak sektörüne yatırdılar. Bu şekilde bir dönem 500 bin sterline satılan evlerin değeri 20 milyon sterline kadar çıktı. Bu çıkış diğer bölgeleri de etkiledi. 1970 ve 80’lerde ev fiyatları kişinin 4 senelik maaşına eşitti. Çalışanlar istediği zaman ev alabiliyordu fakat 1990’dan sonra doğanların ev almaları imkansızlaştı.
Belediye emlak şirketlerine arsa veriyor, ev yapması için onay veriyor ama ortada ev yok
Newcastle bölgesinde yaşanan bir örnek İngiltere’deki durumu özetliyor. Necasetle bölgesinde yapılan yeni evlerin satışı bir saat içinde bitti. Çoğunu büyük firmalar aldı ve evleri bilerek kiralamadılar. Bu bölgelerdeki evler bekletildikçe yüzde 10 gelir getirdiği için kiralayıp yıpratmak yerine yeni tutup 5 sene sonra sattıklarında %50 gelir elde ettiler. Bu şekilde şirketlere ait evlerin kiraları ve değerlerinde düşüş olmadı. Belediyeden ev yapmak için arsa ve onay alan şirketler bu arsaların %90’ında bilerek ev yapmayıp fiyatları yüksek tutmayı tercih ediyor.
Mantığı anlamanız için alakasız bir örnek vereceğim. Ukranya ile Rusya arasında çıkan savaş yüzünden Ukrayna’dan gelen gaz durdu. Bu dönem gaz fiyatları nerdeyse %100 arttı. Sonra anlaşmalar yapıldı ve gaz transferindeki kısıtlamalar kalktı. Birkaç ay sonra gazı eski fiyatından alan firmalar eski fiyatlara geri dönmek yerine %100 artan fiyattan gaz satmaya devam ettiler. Hükmet sadece sözlü bir uyarı yaptı. Sıradan bir insan sözlü uyarıdan başka bir şansı olmayabilir ama hükümetlerin yaptırım gücü var.
Almanya komünist bir ülke değil. Ama halkın yararına müdahaleler yapılabiliyor. İngiliz halkı Fransız ve Alman halkı gibi duyarlı ve bilinçli bir seviyede değil henüz. Özel sektör hükümeti ve basını yaptıkları bağışla kontrol ediyor ve halk bu duruma tepki vermediği için bu sistem uzun bir süre değişmez ve kiralar önümüzdeki dönemde düşmez.
‘Part Buy Part Rent’ opsiyonu
Ev alacak durumda değilseniz ‘Part Buy Part Rent’ opsiyonu sizin için uygun olabilir. Yeni yapılan evlerin yüzde 25, 50 ya da 75 hissesini alıp kalanı kira olarak ödeyebilirsiniz. Genele tavsiyem %25 hisse alıp %75 kısmını kiralamanız. Kiralar özel sektör seviyesinden düşük. Durumunuz düzeldiğinde %25 hissenizi çok çabuk satıp istediğiniz başka bir ev alabilirsiniz. Çalışıyorsanız bankadan %25 mortgage almanız zor olmaz. Bu arada ödediğiniz paranın bir kısmı ana para için ödediği için borcunuz her ay azalacak ve ödediğiniz para boşa gitmeyecek.
Alternatif olarak Londra dışında evlerin fiyatları ve kiralar çok daha düşük. Ev fiyatları şu anda İngiltere de en hızlı yükselen şehirlere bakın. Liverpool ve Manchester ilk sırada. Bristol ve Nottingham bölgeleri yatırım ve yaşamak için cazip olabilir. İskoçya’da bazen koca kaleler Londra da 3 odalı bir evin değerinde satılıyor. Muhasebeci ya da Web Designer işleri gibi evden yapılan işlerle uğraşıyorsanız Galler ve İskoçya da alternatif olabilir.
Mete Murat Metin
