53 yıllık Kıbrıs sorununa çözüm için taraflar Cenevre’de bir araya geliyor. Türk tarafı bu kez ‘iki devletli çözüm’ talebiyle masaya oturuyor. Atina ve Rumlar ‘federasyonda’ ısrarlı. Kıbrıs’taki garantör ülkelerden olan İngiltere ise orta yol arıyor.
Kıbrıs’ta Türk ve Rum liderler ile garantör ülkeler Türkiye, Yunanistan ve İngiltere, 1968’den bu yana süren BM müzakerelerinde Kıbrıs sorununa nasıl çözüm bulunacağını belirlemek üzere bugün İsviçre’nin Cenevre kentinde tarihi bir zirve düzenliyor. BM’nin gayriresmi Kıbrıs konferansında Türk tarafı kronikleşen sorunun iki devletli modelle çözülmesini masaya koyacak. Rum-Yunan ikilisi ise 53 yıldır sonuçsuz süren federasyon pazarlıklarının devamını istiyor.
1968’de dönemin BM Genel Sekreteri Myanmarlı (Burma-Birmanya) U-Thant’la başlayan ve günümüzde Portekizli Antonio Guterres’le birlikte 7 Genel Sekreter’in çözmeye çalıştığı Kıbrıs sorunu, Rumların 2004’teki Annan planı dahil çok sayıda planı reddetmesi nedeniyle kronikleşti. 2017’de İsviçre’nin Crans Montana kentinde Guterres’in davetiyle toplanan Kıbrıs konferansı ise ‘federasyon’ temelindeki müzakerelerin son denemesi oldu. Garantör ülkelerin dışişleri bakanları seviyesinde katılacağı 3 günlük zirvede tarafların tutumları şöyle:
KKTC’de milliyetçi siyasetçi Ersin Tatar’ın Cumhurbaşkanı seçilmesinden sonra Türk tarafında iki devletli çözüm modeli güçlendi. Tatar, adadan ayrılmadan önce Türkiye’yle tam görüş birliği içinde son hazırlıkları yaptıklarını ve masaya Rumlarla federasyon yerine ‘iki ayrı egemenlikte iki devletin işbirliğini öngören bir çözüm modeli’ koyacaklarını belirtti. Tatar, “Rum-Yunan ikilisinin federasyon tuzağına asla düşmeyeceğiz. Bir 50 yıl daha aynı şeyleri konuşarak geçirmeyeceğiz. Cenevre’de uzlaşma olmazsa, yolumuza devletimizle, egemenliğimizle devam edeceğiz” dedi.
Rum yönetimi ve Yunanistan, zirveye ‘federasyon temelinde devam’ politikasıyla gidiyor. Rum lider Nikos Anastasiadis, Cenevre uçağına binmeden Rum ve Yunan medyasına yaptığı açıklamada, iki devletli bir çözümü kabul etmeyeceklerini ve federasyon tezinde ısrar edeceklerini söyledi.
Rumları tatmin çalışması
Garantör ülkelerden İngiltere, her iki tarafın görüşlerine köprü oluşturabilecek bir teklif sunmaya hazırlanıyor. İngiltere Dışişleri Bakanı Dominic Raab, geçen ay Kıbrıs ziyaretinde Tatar ve Anastasiadis’e, Türk tarafının iki ayrı egemenlik talebini karşılayacak, Belçika modelinden esinlenilen ‘toplumsal egemenlik’ temelinde, kurucu devletlerin geniş yetkilere sahip olacağı bir model önerdi. Modelin adını, ‘federasyon’ olarak niteleyen İngiltere, Rumları da tatmin etmeye çalıştı.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, 5+1 formatındaki gayriresmi Kıbrıs konulu konferans öncesinde KKTC Cumhurbaşkanı Ersin Tatar’ı kabul etti. KKTC Cumhurbaşkanı Ersin Tatar’la görüşmesine ilişkin kabine toplantısının ardından açıklama yapan Erdoğan, “Sayın Tatar, Cenerve’de egemen eşitliğe dayalı iki devletli çözüm vizyonunu gündeme getirecek. Türkiye olarak biz de bu vizyona tam destek vereceğiz. Kıbrıs’ı çözümsüzlüğe mahkum etmek isteyen zihniyete müsamaha göstermeyeceğiz. Toplantının sonucu ne olursa olsun Kıbrıs Türkü kardeşlerimizin yanında durmaya devam edeceğiz” dedi. Zirve öncesinde son değerlendirmesini Cumhurbaşkanı Erdoğan’la yapan Ersin Tatar da “Türkiye’nin tam desteğiyle Kıbrıs’ta iki ayrı devlet gerçeğini dünyaya duyuracağız” açıklamasında bulundu.
