Erken çocukluk döneminde ortaya çıkan otizm, kişinin sosyal becerilerini, iletişimini, çevresiyle ilişkilerini ve kendi iç dünyasını etkileyebilen karmaşık, yaşam boyu süren bir gelişimsel sorundur. Aile üyeleri ve uzmanların yardımıyla erken müdahaleler, otizmli çocukların öğrenme, iletişim ve sosyal becerilerinin kayda değer biçimde gelişmesini sağlar. Belirtileri ihmal edilen ve teşhis alamayan çocuklar ise akademik başarısızlıklar sergiler; sosyal becerilerden yoksun yetişir; yetişkinlikte ciddi sıkıntılar yaşar.
“Farkındalık ve erken tedavi için bebeklerin gelişimini ay bazlı olarak takip etmek çok önemli” diyen Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, otizm belirtilerini şöyle sıraladı:
3 AYLIK: Yüksek seslere tepki vermez. Hareket eden şeyleri izlemez. İnsanlara gülümsemez. Ellerini ağzına götürmez.
5 AYLIK: Başını sabit tutamaz. Ses çıkarmaz. Nesneleri ağzına götürmez. Ayaklar sert bir yüzeye yerleştirildiğinde bacaklarını aşağıya doğru itmez. Bir veya iki gözü her yöne hareket ettirmekte sorun yaşar.
7 AYLIK: Ulaşılabilecek nesneleri almaya çalışmaz. Kendisiyle ilgilenenlere kucak isteği gibi sevgi yakınlığı göstermez. Çevresindeki seslere cevap vermez. Ağzından ünlü sesleri çıkarmaz (a,e,o,u…) Gülmez veya ciyaklama sesleri çıkarmaz. Sınırlı göz teması kurar veya hiç kurmaz.
10 AYLIK: Ses, gülümseme veya diğer yüz ifadelerinin çok az gösterir veya hiç göstermez. Bacaklarına ağırlık vermez. Kendi ismine cevap vermez. Tanıdık insanları tanımaz. Gösterilen yere bakmaz. Oyuncakları bir elden diğerine aktarmaz.
1 YAŞ: Heceleme çıkışı az veya hiç yoktur. İşaret etme, gösterme, uzanma veya sallama. gibi ileri geri hareketleri yapmaz. İsmine çok az yanıt verir veya hiç vermez. Yere koyduğunuzda sürünmez. Saklanılan nesneleri aramaya çalışmaz. Baş veya el sallama gibi hareketleri öğrenemez. Nesnelere işaret etmez. Önceden kazandığı yeteneklerini kaybetmeye başlar.
1.5 YAŞ: Gecikmiş konuşma becerileri olduğundan konuşma eksikliğini telafi etmek için işaretsel jest ve mimikler kullanmaya başlar. Bazen konuşması sadece an içinde duyduğu bazı kelimeleri tekrarlamakla sınırlıdır. Yürüyemez. Tanıdık nesnelerin ne işe yaradığını bilmez. Başkalarını taklit edemez. Yeni kelimeler öğrenmekte zorlanır. Kendisiyle ilgilenen kişiler ayrıldığında veya geri döndüğünde fark etmez veya aldırmaz.
2 YAŞ: Çok az anlamlı veya hiç anlamı olmayan iki kelimelik cümleler kurar. Oyun oynarken, annenin yüzüne bakmaz ya da birlikte oynama zevkini paylaşmaz. Telefon, diş fırçası, çatal, kaşık gibi genel nesnelerle ne yapılacağını bilmez. Basit talimatları takip edemez. Yürümesi düzgün değildir.
3 YAŞ: Çok düşer veya merdivenlerle ilgili sorun yaşar. Salyası akar veya çok net konuşamaz. Basit oyuncaklarla oynayamaz. Cümlelerle konuşmaz. Diğer çocuklarla veya oyuncaklarla oynamak istemez. Göz teması kurmaz.
4 YAŞ: Etkileşimli veya hayal ürünü oyunlara ilgi göstermez. Diğer çocukları görmezden gelir veya aile dışından kişilere yanıt vermez. Giyinmeye, uyumaya ve tuvaleti kullanmaya direnir. 3 parçalı komutları izlemez. “Aynı” ve “farklı” kavramlarını anlamaz. “Ben” ve “sen” i doğru kullanmaz.
5 YAŞ: Aşırı davranışlar (korkmuş, agresif, utangaç veya üzgün) gösterir. Kolayca dikkati dağılır. İnsanlara tepki vermez veya sadece yüzeysel olarak tepki verir. Neyin gerçek neyin hayal ürünü olduğunu söyleyemez. Adını ve soyadını sorulduğunda söylemez. Çoğulları veya geçmiş zamanı doğru kullanamaz. Günlük aktiviteler veya deneyimler hakkında konuşamaz. Resim çizemez. Yardım almadan dişlerini fırçalayamaz, ellerini yıkayamaz veya soyunamaz. Önceden kazandığı yeteneklerini kaybetmeye başlar.
