İngiltere’de yapılan bir araştırma türbülansların son 40 yılda yüzde 55 arttığını ve gezegen ısındıkça durumun daha da kötüleşeceğini ortaya koydu. Peki ama tedbir alınmazsa uçuşa yasak bölgeler ya da gökyüzünden düşer uçaklar mı göreceğiz? İşte bugüne kadar yapılmış en net araştırmanının sonuçları
Uçuş sırasında türbülans her yolcu için rahatsız edicidir. Çoğu zaman hafif sarsıntı şeklinde yaşansa da kimi zaman uçağın zarar görmesine ya da daha kötüsü yolcuların yaralanmasına neden olabilir. Uçuş korkusu olanlar içinse tam bir kabustur. Uzmanlar yolcular için türbülansla baş etmek için farklı yöntemler önerse de İngiltere’de yapılan bir araştırma uçakların sallanmasına hatta irtifa kaybetmesine neden olan hava olaylarının her geçen gün arttığına ve artacağına dikkat çekti.
Pilotların işini zorlaştırıyor
Jeobilim dergisi Jeofizik Araştırma Mektupları’nda (Geophysical Research Letters) yayınlanan analize göre; 1979-2020 yılları arasında dünyanın belirli bölgelerinde açık hava türbülansları (Clear Air Turbulence- CAT) giderek yaygınlaştı. Ani değişiklikler gösterdiği için önceden tespit edilemeyen bu tür türbülanslar pilotların işini de giderek zorlaştırdı.
41 yılda yüzde 55 arttı
Dünya Meteoroloji Örgütü, her zaman olmasa da genellikle bulut yokken meydana gelen açık hava türbülansının görsel olarak tespit edilmesini zor olduğuna dikkat çekiyor. Reading Üniversitesi araştırmacıları ise Dünya’nın en yoğun uçuş rotalarından biri olan Kuzey Atlantik üzerindeki tipik bir noktada, yıllık toplam şiddetli türbülans süresi 1979’da 17,7 saatten 2020’de 27,4 saate çıkarak yüzde 55 oranında arttığını belirtiyor. Aynı süreçte orta dereceli türbülanslar 70,0 saatten 96,1 saate yükselirken, hafif türbülanslar 466,5 saatten 546,8 saate ulaştı.
İklim değişikliğinin sonucu
Karbondioksit emisyonlarından kaynaklanan sıcaklık artışının jet akımlarındaki rüzgârları arttırdığına dikkat çeken araştırmacılar bunun da türbülansları etkilediğini belirtiyor. Uzmanlar son 40 yılda elde edilen en net verilerin iklim değişikliğinin beklenen etkileriyle tutarlı olduğuna dikkat çekiyor.
“Uçaklar şimdilik daha fazla türbülansla karşılaşmıyor”
Reading Üniversitesi’nden Prof. Paul Williams CNBC’ye yaptığı açıklamada “Veriler uçakların açık hava türbülansıyla yüzde 55 daha sık karşılaştığı anlamına gelmiyor. Teknoloji sayesinde bundan kaçınabiliyoruz. Ama atmosferde daha fazla türbülans olduğu tartışmasız bir gerçek” dedi. Williams raporun doğrudan uçakların türbülans ölçümlerine bakmak yerine atmosferik gözlemleri analiz ettiğine dikkat çekti.
Türbülansın maliyeti ne?
Türbülansın mali sonuçlarına dikkat çeken Reading Üniversitesi’nde doktora araştırmacısı Mark Prosser “Havayollarının artan türbülansı nasıl yöneteceklerini düşünmeye başlamaları gerekecek, çünkü bu sadece ABD’de sektöre yıllık 150-500 milyon dolara mal oluyor” dedi. Prosser “Türbülansta geçirilen her bir dakika, uçaktaki aşınma ve yıpranmanın yanı sıra yolcuların ve uçuş görevlilerinin yaralanma riskini de artırıyor” diye konuştu.
Türbülans artışı nasıl yönetilir?
Peki ama açık hava türbülansının etkileri nasıl hafifletilebilir? En önemli etkenin tahminlerin iyileştirmek olduğuna dikkat çeken Williams “Türbülansı tam olarak neyin yarattığını ve nasıl hesaplanacağını anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyacımız var” dedi.
Türbülans sorunu daha da kötüleşecek mi?
Küresel ısınmanın 1,5 C ile sınırlandırılması için çalışmalar devam ederken hatta kritik eşiğin çoktan aşıldığı konuşulurken türbülans sorununun daha büyük bir kriz olmasının önüne geçilebilecek mi? Williams çözümün tamamen emisyon seviyelerine bağlı olduğunu söylüyor: Her bir santigrat derecelik ısınma, fazladan bir miktar türbülans anlamına geliyor. Önümüzdeki yıllarda daha fazla türbülans yaşanacak. Williams uçak korkusu olanları ise şu sözlerle teselli ediyor: Söz konusu artış uçakların gökyüzünden düşmeye başlayacağı ya da dünyanın belirli bölgelerinde uçmayı bırakmamız gerektirecek kadar kötüleşeceği anlamına gelmiyor.
