İnsanların uyurken en çok gördükleri '10 kabus' saptandı...

Koşuyorsunuz ama hiçbir yere varamıyorsunuz, düşüyorsunuz ama asla yere çakılmıyorsunuz, sevdiklerinizin yitip gidişini izliyorsunuz ama bu konuda yapabileceğiniz hiçbir şey yok… Eğer çoğu insan gibiyseniz, bu tür kâbuslar size de soğuk terler döktürmüştür.

Aslında rüyalarımız genellikle yaşamımız boyunca ve günlük hayatımızda başımıza gelenlere dayanan son derece kişisel deneyimler. Ancak yine de hepimizi birleştiren bazı temalar bulunuyor. Almanya’nın Mannheim kentindeki Ruh Sağlığı Merkez Enstitüsü’nün uyku laboratuvarı başkanı Michael Schredl Insider’a verdiği demeçte, ‘‘bu rüyalar her insanın uyanık yaşamında sahip olduğu sorunlarla ilişkili’’ diyor.

Kabus niye görürüz?

Kaygı, stres, travma ve uyku yoksunluğu gibi durumlar kabus görmenize neden olabilir. Ayrıca, ilaç veya uyuşturucu kullanımı da kâbusların en önemli mimarlarından! Bununla beraber, uzun süre korku filmi izlemek veya çok fazla korku romanı okumak da kâbus görmenize neden olabilir.

Kabuslar neye işarettir?

Rüyada kabus görmek; huzursuzluğu ve zihin bulanıklığının artmasını ifade etmektedir. Aslında bir uyarı niteliğinde olan bu rüya aynı zamanda normal rüya olarak yorumlanmaz ve sayılamaz. Özellikle rüyada kâbus görmek; var olan düşmanlardan zarar görülemeyeceğinin da işaretidir.

Kâbuslar hakkında genelleme yapmak hiç kolay bir iş değil. Çünkü bilim zaten neden rüya gördüğümüz konusunda bile hemfikir değil. Ancak Schredl, kâbus temalarında beyninizin ifade etmeye çalıştığı şeyi tercüme etmenize yardımcı olabilecek temel kalıplar olduğunu ileri sürüyor. Bu kalıpları anlamak, bilinçaltınızda hangi duygularla uğraştığınızı belirlemek için bir başlangıç noktası olabilir.

2018 yılında yapılan bir çalışmada Schredl ve meslektaşları, katılımcılardan en son gördükleri kötü rüyayı hatırlamalarını isteyerek bin 200’den fazla kâbusu analiz etti. Daha sonra bunları ortak temalar hâlinde kategorize ettiler.

İşte en sık rastlanan 10 kâbus teması ve muhtemel anlamları:

10. Haşere istilası

Evinizde bir haşere istilası yaşanması, gerçek hayatı kâbusa çevirebilir. Bu nedenle rüyanızda ürpertici sürüngenlerin veya tüylü böceklerin evinizi bastığını görmek, gerçek veya sembolik bir korkuyu işaret edebilir.

Schredl bu korkunun sembolik olması durumunda, istilanın hastalık veya kir gibi kişisel olarak fare, hamam böceği veya sıçanlarla ilişkilendirdiğiniz öğeleri temsil edebileceğini söylüyor. Bu rüyaların birçok çeşidi olduğundan, yorumlanmasının da birçok farklı yolu bulunuyor.

Schredl bu rüyaların kendinizi evinizdeyken güvende hissetmediğinizin bir örneği olabileceğini de ekliyor.

9. Şeytani varlıklar

Yakınlarda bir hayalet, canavar veya uzaylı olabileceğinden şüphelenmenin ürkütücü hissi dokuzuncu sırada yer alıyor. Bu, rüya görenin rahatsız edici bir varlık gördüğü ya da sadece yakınlarda olduğundan şüphelendiği anlamına gelebilir.

Cleveland Clinic’e göre, bu tür uyku halüsinasyonları genellikle uyku felcinden muzdarip insanları rahatsız ediyor. Bu rahatsız edici uyku bozukluğu, beynin uyku sırasında sizi hareketsiz tutan kısımları ile uyumanızı sağlayan kısımları iletişimsiz kaldığında ortaya çıkıyor. Bu durumda insanlar genellikle hareket etmeye çabalarken başlarında bir hayaletin durduğunu bildiriyor.

Harvard’da nörobilimci olan Baland Jalal Guardian’a yaptığı açıklamada, bu korku filmi karakterlerinin, beyninizin o anki korkunuzu tasvir etmek için tanıdık kültürel sembolleri kullanmasıyla ortaya çıktığını söylüyor.

‘‘Düşünün ki büyükanneniz tarafından hava karardıktan sonra köyünüzde ruhların ve şeytanların yaşadığı söylenerek büyüdünüz. REM uykusu sırasında uyanıyorsunuz, bir tür gölge görüyorsunuz ve paniklemeye başlıyorsunuz. Zihninizin bu kültürel anlatıda yorumladığı daha fazla vücut imgesine dair halüsinasyonunu görüyorsunuz ve böylece size doğru gelen bir hayalet algılıyorsunuz.’’

8. Felaketler

Yangınlar, seller, nükleer patlamalar… Dünya’nın sonu ile ilgili senaryolar, birçok insanın rüyalarının ortak konusu. Shredl’in incelediği rüya raporlarının yaklaşık yüzde 4,5’inde bulunan felaketler, ankette sekizinci sırada yer alıyor.

Stanford’dan Corelli’ye göre bunlar, gerçekleşmesinden endişe ettiğiniz bir şey üzerinde düşündüğünüze; geleceğe yönelik genel bir endişeye işaret ediyor olabilir. Bu durum, hayatınızda yaşanan değişiklikleri olumlu ya da olumsuz olarak görmenize de bağlı.

Buffalo Üniversitesi’nden araştırmacılara göre ise doğal bir felaket yaşadıysanız ve bu tür rüyalar görüyorsanız, zihniniz travmanızı atlatmanın bir yolu olarak bu durum üzerinde çalışıyor olabilir.

7. Sonsuz endişe

Önemli, büyük bir şey unuttuğunuzdan emin olduğunuz ama ne olduğundan emin olamadığınız o duyguyu biliyor misiniz? Birçok insan bu duyguyu rüyasında yaşıyor ki endişe ve kaygı rüyaları en yaygın yedinci kâbus türü.

Shredl’in çalışmasındaki insanlar, bu tür rüyalar sırasında bir şeylerin yanlış gittiğini bildiklerini ama ne olduğunu bilmediklerini ve bu durumun onları daha da rahatsız ettiğini anlatıyor. Yani bilinmeyenden endişe, rüyalarımızda bile çoğumuzun paylaştığı korku gibi diyebiliriz.

6. Anlaşmazlıklar

Kişiler arası çatışmalar en yaygın altıncı kâbus çeşidi. Bu senaryolarda, rüya gören kişi fiziksel olmayan bir kavga yaşıyor veya buna tanık oluyor.

Psychology Today’e göre, bu rüyalar kişisel bir ilişki hakkında sahip olduğunuz bazı sosyal kaygıların simgesi olabilir. Yapmanız gereken bir konuşmadan korkuyor veya daha önce yaşanmış bir çatışmayı tekrardan deneyimliyor olabilirsiniz.

5. Hastalık ve ölüm

Sağlıkla ilgili endişeler ve ölüm, raporların yüzde 11,6’sında bulunuyor. Bu tür kâbuslarda, rüyayı gören kişi kendisinin veya sevdiği birinin hastalandığını veya öldüğünü görüyor.

Son derece karmaşık olan bu tür rüyalar, kişisel olarak neler yaşadığınıza bağlı olarak birçok şeyi temsil edebilir. Genel bir hastalık ve ölüm korkusu işaret edebilir veya kişisel refahınızın kontrolünün elinizde olmadığını simgeleyebilirler.

2020’de yapılan bir araştırmaya göre, bu kâbuslar kederinizi dışa vurmanın bir yolu da olabilir.

4. Kovalanmak

Bu rüyalarda bir insan, kötü bir varlık ya da göremediğiniz bir şey tarafından takip ediliyor olabilirsiniz. Schredl, bir kovalamaca rüyasının temel kalıplarını şöyle açıklıyor:

‘‘Böyle bir kâbusta, size giderek yaklaştığını hissettiğiniz bir şeyden kaçarken korkarsınız. En temel psikolojik olgulardan biri de zaten korkuyu deneyimlemek ve buna neden olan şeyden kaçmak.’’

Schredl’e göre bu rüyalar kaçınma davranışını temsil ediyor. Yani kovalanmakla ilgili rüyalar, gerçek hayatta kaçıyor olabileceğiniz bir konu hakkında endişeli olduğunuz anlamına gelebilir.

3. Kazalar

Bu geniş rüya kategorisi düşme, araba kazası, boğulma gibi temaları içeriyor. Shredl bu temayı raporların yüzde 15’inde belirledi. Ancak cinsiyete göre ayrıldığında, erkekler kadınlara kıyasla önemli ölçüde daha fazla düşme rüyası bildiriyor.

Bu rüyalar düşündüğünüzden daha gerçekçi olabilir; yükseklik, araba kullanma veya okyanus korkusunu temsil edebilir. Ancak Schredl, bu rüyaların kontrolden çıkma, ölüm korkusu ya da çaresizlik hissini de işaret edebileceğini belirtiyor.

Dolayısıyla bu tür kaza rüyaları, beynimizin kendi ölümlülüğümüz, kapasitemiz veya sağlığımız hakkında nasıl hissettiğimizi abartılı bir şekilde ifade etme yolu olabilir.

2. Fiziksel saldırganlık

Bu senaryolarda, rüya gören kişi saldırıya uğrayabilir, bir kavgaya katılabilir veya diğer insanların kapışmasına tanık olabilir.

Bu tür kabuslar sosyal kaygıyı, gerçek bir şiddet korkusunu veya diğer insanların eleştirilerine karşı savunmasız olma endişesini yansıtabilir.

1. Başarısızlık

Schredl’in raporların yüzde 18’inde belgelediği geniş başarısızlık ve çaresizlik kategorisi birinci sırada geliyor. Bu kategori bir hedefe ulaşamamaktan geç kalmaya, kaybolmaya, konuşamamaya, bir şeyi kaybetmeye veya unutmaya ya da bir hata yapmaya kadar her şeyi kapsıyor.

Başarısızlık teması, araştırmada bildirilen tüm kâbusların yüzde 3’ünü oluşturan basmakalıp bir ‘‘sınavda başarısız olma’’ rüyasını da içeriyor.

Bu kategori son derece geniş olduğundan, yapılabilecek birçok farklı yorum var. Schredl, sınav rüyalarının işte veya evde performans gösterme becerisi konusunda güvensiz olduğunuz veya belirli bir sıkıntılı olayı hatırladığınız anlamına gelebileceğini söylüyor.

Dolayısıyla rüyalarınızda bu senaryoları görüyorsanız, kendi yetenekleriniz veya diğer insanların performansınız hakkında ne düşündüğü konusunda güvensiz hissediyor olabilirsiniz.