Dünya Ekonomik Forumu’nun Küresel Cinsiyet Eşitsizliği Raporu 2023’e göre hiçbir ülke cinsiyet ayrımını tam olarak kapatamamış olsa da İskandinav ülkeleri listenin başını çekiyor. Haziran ayında yayınlanan rapor, Dünya Ekonomik Forumu (DEF) uyarınca 146 ülkedeki cinsiyet eşitliğini inceledi. Araştırma, küresel cinsiyetler arası farkın geçen yılki yüzde 68,1’den yüzde 0,3 artışla yüzde 68,4 oranında kapandığını ortaya çıkardı. Business Insider, Türkiye’nin 129 ABD’nin ise 43. sırada olduğu listede eğitim, kariyer ve siyasi eşitliği baz alarak bir kadın olarak yaşanabilecek en iyi 10 ülkeyi sıraladı.
10. Belçika
DEF raporuna göre ilk 10 ülke arasında genel olarak yüzde 79,6 cinsiyet eşitliği elde eden Belçika yer alıyor. Ülke, eğitim açısından tam eşitliğe ulaştı. DEF’e göre bakanlık pozisyonlarında tam eşitlik ve kadınların parlamento sandalyelerinin yüzde 42,7’sine sahip olmasıyla, siyasi güçlenme açısından da açığı kapatmaya doğru ilerliyor.
9. Litvanya
Litvanya yüzde 80 cinsiyet eşitliğiyle dokuzuncu sırada yer alıyor. Eğitimde yüzde 98,9, sağlık ve hayatta kalma açısından ise yüzde 98 eşitliğe ulaştı. Ülkede 2020’den bu yana bir kadın başbakan görevde bulunuyor.
8. Namibya
Namibya yüzde 80,2’lik eşitlikle sekizinci sırada yer alıyor ve bu da onu listede en üst sıradaki Sahra Altı Afrika ülkesi yapıyor. DEF’e göre ülke, sağlık ve hayatta kalmanın yanı sıra eğitim düzeyi alt endeksleri açısından da tam bir eşitlik elde etti; ancak her iki genel değerin de hem kadınlar hem de erkekler için düşük seviyelerde olduğu not edilmeli. Siyasi güçlenme açısından, ülkenin 2015’ten bu yana bir kadın başbakanı var.
7. Nikaragua
DEF raporuna göre Nikaragua yüzde 81,1 cinsiyet eşitliğine ulaştı ve endekste en üst sırada yer alan Latin Amerika ülkesi oldu. Ülke, DEF’in 2022 senesindeki araştırmasında olduğu gibi listede yedinci sırayı koruyor. Nikaragua, eğitimde cinsiyet eşitliğini yakalamış olsa da ekonomik katılım ve kadınlara yönelik fırsatlar açısından geride kalıyor ve yalnızca yüzde 64 eşitliğe ulaşabildi.
6. Almanya
Almanya ise, 2022’den bu yana dört sıra yükselerek 2023’te listede altıncı sıraya yerleşti. Böylelikle, cinsiyet farkının yüzde 81,5’ini kapattı. Bu ilerleme çoğunlukla ülkede parlamento ve bakanlık görevlerinde bulunan kadınların sayısındaki artıştan kaynaklanıyor. Ayrıca rapora göre Almanya, ortaöğretim hariç tüm eğitim seviyelerine kaydolanlar arasında eşitlik sağladı.
5. İsveç
DEF’e göre İsveç, raporun son baskısından bu yana beşinci sıradaki konumunu koruyor. Zira, cinsiyet farkının yüzde 81,5’ini kapattı ve eğitimde tam eşitlik elde edildi.
4. Yeni Zelanda
Dördüncü sırada, cinsiyet farkının yüzde 85,6’sını kapatan Yeni Zelanda yer alıyor. Siyasi güçlenmede eşitlik açısından, ülkede son 50 yılın 16’sında kadın bir devlet başkanı vardı. Ancak işgücüne katılım açısından hâlâ yüzde 12,5’lik bir cinsiyet ayrımı vur.
3. Finlandiya
Finlandiya, 2023’te bir önceki yıla göre yüzde 0,3 artışla yüzde 86,3’lük cinsiyet eşitliği puanıyla üçüncü sırada yer alıyor. Lakin ülkede kadınların yaşam beklentisi 2006’dan bu yana neredeyse 1,5 yıl azaldı.
2. Norveç
DEF raporuna göre bir sıra yükselerek ikinci sıraya yerleşen Norveç’in cinsiyet eşitliği puanı yüzde 87,9. Ülkedeki ilerlemelerin çoğu siyasi güçlendirme alanında gerçekleşti: Kadınlar şu anda ülkede bakanlık pozisyonlarının yarısını ve parlamento pozisyonlarının yüzde 46,2’sini elinde tutuyor.
1. İzlanda
Uzun süredir zirvedeki yerini koruyan İzlanda, cinsiyet farkının yüzde 91,2’sini kapattı ve üst üste 14’üncü kez listede ilk sırada yer aldı. Aynı zamanda cinsiyet farkının yüzde 90’ından fazlasını kapatan tek ülke durumunda. Siyasi yetkilendirmeye gelince, ülkede 2017’den bu yana bir kadın başbakan bulunuyor. Ayrıca İzlanda’nın bakanlık ve parlamento pozisyonlarının yüzde 40’ından fazlası kadınlar tarafından yürütülüyor. Eğitim düzeyi açısından ise ülke yüzde 99,1 ile neredeyse eşit durumda.
Küresel Cinsiyet Eşitsizliği Raporu, ülkelerdeki cinsiyetler arası ayrımı dört farklı alanda karşılaştırıyor: Ekonomik katılım ve fırsatlar, eğitim düzeyi, sağlık ve hayatta kalma, siyasi yetkilendirme. DEF’e göre veriler, uluslararası kuruluşların yanı sıra anketlerden alınan en son istatistikler kullanılarak hesaplanıyor.
Metodoloji açısından, dört alt endeksin her biri, temel veri göstergelerinin ağırlıklı ortalaması olarak hesaplanıyor. Daha sonrasında her bir alt endeks puanının ortalaması, genel Küresel Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi puanını hesaplamak için kullanılıyor.
Rapor hakkında konuşan DEF genel müdürü Saadia Zahidi “Sağlık ve eğitimde küresel cinsiyet eşitsizliği geçen yıl azaldı, ancak siyasi yetkilendirme konusundaki ilerleme fiilen durma noktasına geldi ve kadınların ekonomiye katılımı iyileşmek yerine geriledi. Bu nedenle, rapora göre, mevcut ilerleme hızıyla, siyasi güçlenmedeki cinsiyet farkının kapatılması 162 yıl, ekonomik katılım ve fırsat farkının kapatılması ise 169 yıl sürecek” dedi.
